De fundering van de aanbouw bij Watertoren Bollenstreek is aangebracht. Voor de fundering hebben wij ervoor gekozen duurzaam beton te gebruiken. Beton heeft niet gelijk het meest duurzame karakter en wordt vaak in één zin genoemd met een grote hoeveelheid CO2-uitstoot. Betontechnoloog Jos Kraakman, werkzaam bij onze bouwpartner Bollenbeton, wijst liever op de aspecten die juist wel duurzaam zijn. Jos: “Om te beginnen heeft beton een technische levensduur van ongeveer 100 jaar, kan er uiterst flexibel mee gebouwd worden, is het zo goed als onderhoudsvrij en is het 100% recyclebaar. Als toepassing is beton dus best wel duurzaam, mits het circulair gebruikt wordt.” Bij Watertoren Bollenstreek heeft dit circulaire verhaal ons geïnspireerd. Het vrijgekomen schone betonpuin uit de watertoren is gebruikt voor de productie van nieuw duurzaam beton. Dit beton hebben wij door de expertise van Bollenbeton weer terug kunnen storten voor de fundering. Een proces dat op één terrein heeft plaatsgevonden. Samen met Jos vertellen wij hier met enthousiasme meer over.

Ingrediënten duurzaam beton

Voordat je weet hoe duurzaam beton in elkaar steekt, is het goed om te weten waar beton uit bestaat. Jos: “In de basis bestaat beton uit; zand, grind en cement. Zand is lokaal goed te verkrijgen. Daarentegen moet grind van verder komen. Veelal uit de Beneden-Rijn in Duitsland. Vervolgens moet dit een behoorlijke afstand afleggen voordat het toegepast kan worden in beton. Transport en ook het winnen van het grind kost erg veel energie en zorgt voor de nodige CO2-uitstoot. Grind vervangen voor iets waarbij deze energie niet verloren gaat, is een enorme winst. Dit bereiken we nu al doordat we ter vervanging van grind ook gebroken betonpuin toevoegen. De huidige regelgeving staat toe dat we tot 30% van het grind mogen vervangen.”

Blijven experimenteren

Het gaat dus met name om de productie waar nog veel te winnen valt. “Aan onze betoncentrale zal het niet liggen. Die is voorzien van de laatste technologie en is in vergelijking met andere centrales erg energiezuinig. De uitdaging zit hem in het blijven experimenteren. Ik heb wel honderd recepten voor beton en ik wijzig hierin nog iedere dag. Alleen maar om tot het beste en meest duurzame product te komen. Daarnaast moet je heel goed opletten wat er in de markt gebeurt, er zijn veel ontwikkelingen en serieuze onderzoeken op het gebied van duurzaam beton waar je van kunt leren of mee samen kunt werken”, aldus Jos.

Het proces

Benieuwd hoe betonpuin wordt gebruikt en hoe het proces verloopt? Het schone betonpuin, afkomstig uit sloopwerkzaamheden, wordt gebroken en gezeefd totdat het de juiste afmetingen heeft. Vervolgens wordt het, net als grind, toegevoegd aan het betonmengsel. Op deze manier wordt beton gerecycled zonder dat het zijn waarde verliest. Jos: “Dat was en is eigenlijk het probleem. Betonpuin wordt vaak gebroken en gebruikt als menggranulaat. Dit is eerder ‘downcycling’. Als je het als toeslagmateriaal in de productie van beton gebruikt, blijft het waarde behouden en is er sprake van ‘upcycling’. De grote winst zit hem in het feit dat de breek- en zeefmachine pal naast de betoncentrale staan, in plaats van in Duitsland zullen we maar zeggen. Deze trend zal komende tijd alleen maar doorgroeien en ik vermoed dat op den duur 50% tot 60% van het toeslagmateriaal uit gerecycled betonpuin zal bestaan.”

Verbinden met cement

Het laatste hoofdbestandsdeel is cement en krijgt waarschijnlijk de meeste kritiek te verduren. Cement is een bindmiddel dat in reactie met water het beton verhardt tot steenachtig materiaal. Men schat dat de productie van cement verantwoordelijk is voor 5% tot 10% van de totale wereldwijde CO2-uitstoot. De productie van cement is ingewikkeld. Belangrijk om te weten is dat wij in Nederland geen kalkwinning meer hebben. Bij de productie van cement worden ovens gebruikt die bijzonder heet worden en zo al die CO2 uitstoten. Voor de productie van cement zoeken we een lokale oplossing met minder CO2-uitstoot. Jos vertelt: “Een oplossing die we nu al toepassen is het gebruik van cement dat onder meer bestaat uit de toevoeging van hoogovenslak, een bijproduct van de productie van staal. Hierdoor kan cement een stuk lokaler worden gemaakt aangezien we in Nederland een grote staalproductie hebben. Het belangrijkste verschil door toepassing van de hoogovenslak is dat de CO2-uitstoot per eenheid cement aanzienlijk wordt verlaagd. Maar we zijn er nog lang niet! De volgende stap is Polymeerbeton. Polymeer is een stroperige vloeistof bestaande uit (kunst)harsen die ter vervanging van cement kan dienen. Ik denk dat deze technologie zich in de komende jaren sterk gaat ontwikkelen. Ik volg de ontwikkelingen op de voet en kan niet wachten tot we hier met Bollenbeton ook mee aan de gang kunnen.”

Waarde van het beton

Als we het met Bollenbeton over een duurzame productie hebben lopen zij op het gebied van circulariteit voorop. Jos vult aan: “Het is niet voor niets dat we zijn beloond met het CSC Gold R certificaat. Een Kiwa keurmerk dat staat voor de mate van duurzaamheid en het gebruik van gerecycled materiaal. Het is belangrijk dat de waarde van beton niet verloren gaat in het recyclingproces. Verder kunnen we heel veel zelf doen, de betoncentrale draait op groene stroom. Het proceswater wordt hergebruikt en het terrein maken we schoon met water uit de ringvaart. Het zijn kleine dingen, maar het maakt je bewust en geeft voldoening. Voor de grotere zaken zoals het Polymeerbeton zijn we echt afhankelijk van de grotere partijen, de politiek en de wetenschap.”

Toekomstbestendige bouw

Watertoren Bollenstreek heeft focus op circulariteit en wil met de toepassing van alle Duurzame Ontwikkelingsdoelen een bijdrage leveren om de wereld samen te verbeteren. De term ‘toekomstbestendigheid’ speelt een belangrijke rol bij alle keuzes die worden gemaakt. Wij kiezen voor circulair beton, omdat we kijken naar de toekomst. Het is mooi om te zien dat het schone betonpuin dat is vrijgekomen uit de watertoren, op één terrein wordt verwerkt tot nieuw beton en een tweede functie krijgt als fundering en vloer van onze plint.

Wil je zelf ook aan de slag gaan met circulair beton? Door met elkaar duurzamer te denken en puin te scheiden, kunnen we het grind voor de productie van beton voor 30%, en misschien later nog wel meer, vervangen door schoon betonpuin.